De zorg zit muurvast in Nederland. De kosten rijzen de pan uit en de digitalisering levert nog nauwelijks efficiencywinst op of betere zorg. De medisch specialist krijgt een muisarm en raakt overspannen vanwege de verouderde systemen. Bovendien klopt er niet veel van het medisch dossier; het medicatieoverzicht is op zijn zachtst gezegd onvolledig. Het VWS heeft het initiatief genomen om het tij te keren en wil na de zomer een wet voorstellen die de zorg dwingt om te digitaliseren. Gaat dit echt iets opleveren?
Nu de coronapandemie de zorg dwingt om boven zichzelf uit te stijgen, vraag ik mij af of er misschien toch iets gaat veranderen. René ten Bos, Denker des Vaderlands, publiceerde in het NRC van 30 mei het stuk “Terug naar ‘normaal’ is een gevaarlijke illusie”. Over de zorg schreef hij: “De coronacrisis heeft aangetoond dat ons gezondheidssysteem het aantal besmette patiënten niet aankan. Waarom niet? Dat heeft te maken met het type management dat in de ziekenhuizen wordt gevoerd. Organisaties en bedrijven zijn in de afgelopen decennia massaal op dieet gegaan: een vorm van lean management die we hebben afgekeken van de Japanse autoindustrie. Het idee is: je produceert pas een auto op het moment dat de klant ernaar vraagt. Zo heb je dus nauwelijks een voorraad nodig. (…) Alle sores rondom bedden op de IC, beademingsapparatuur en mondkapjes vinden hun oorzaak in dit logistiek minimalisme.”
Platformconcepten zijn in de zorg nog nauwelijks in gebruik
Die beademingsapparaten zouden we nog in voorraad kunnen nemen, maar ondertussen blij bemensing het grootste probleem. Andere sectoren hebben geleerd om met IT snel op te schalen via cloud-platforms die arbeidsintensieve menselijke interfaces overbodig maken. Deze platformconcepten zijn in de zorg nog nauwelijks in gebruik.
Als gezondheid op de korte termijn in het geding is, zijn we geneigd geen enkel risico te nemen. We mogen daardoor bijvoorbeeld niet meer of slechts mondjesmaat reizen. De milieudiscussie hee dit nog nooit voor elkaar gekregen. Maar hoe duurzaam is dit? We zouden (noodgedwongen) de tijd moeten krijgen om daarmee te experimenteren. Fysiek contact moet zoveel mogelijk vermeden worden. Dus kunnen we – net als met de tennis app, restaurant-app of theater-app – vanuit onze luie stoel zien of we terecht kunnen bij arts of specialist. Hier wordt in de zorg al uitgebreid mee geëxperimenteerd. Met de Coronacheck van het OLVG kan proactief corona worden gediagnostiseerd. Huisartsen doen noodgedwongen consulten via Zoom en ook de medisch specialist in ziekenhuizen experimenteerde met consulten op afstand.
Ik sprak een bevriende huisarts uit Utrecht, Bart van Pinxteren. Hij is een autoriteit op het gebied van eHealth in de huisartsenpraktijk. Volgens hem is het spreekuur op afstand (videobellen, consulten, chatten) nog steeds een hot item. “Ik merk dat veel huisartsen liefst terug willen naar hoe het was”, zegt hij. “Zelf ben ik toe aan een nieuwe manier van werken. De eHealth voorlopers zien het helemaal zitten, maar wat wil de patiënt?”
Wie weet brengt corona ons verder en dan niet alleen op het gebied van het milieu.
Dit artikel verscheen eerder als column van Rube van Poelgeest in ICT/zorg.
